Expected Utility and Prospect Theories Versus Agricultural Insurance

Teoria/hipoteza użyteczności oczekiwanej (ang. the expected utility theory, EUT lub ET) von Neumanna i Morgensterna już w momencie zaprezentowania jej kompletnej, aksjomatycznej formy (1953 r.) stała się przedmiotem krytyki oraz wysiłków, by ją „ulepszyć”. Najszerszą analizę przeprowadzili Kahneman i Tversky za pomocą stworzonej przez siebie teorii perspektywy (the prospect theory, PT). Nie była to jednakże konstrukcja dopracowana. Z pomocą powyższej dwójce przyszedł w 1982 r. Quiggin ze swoim rozszerzeniem EUT w postaci rank dependent expected utility (RDEU). W ślad za tym Kahneman i Tversky w 1992 r. mogli pochwalić się drugą wersją teorii perspektywy, tj. postacią skumulowaną (CPT). To ona właśnie stała się najbardziej konkurencyjną propozycją wobec EUT, mimo że w późniejszych latach inni badacze dodali do niej nowe elementy. W ten sposób powstawały kolejne generacje PT. Dziś jest ich w sumie pięć. Jak zwykle, szybko okazało się, że PT także niezadowalająco objaśnia różne przypadki podejmowania decyzji w warunkach ryzyka i niepewności. Po dokładniejszej analizie okazało się jednak, że PT jest w istocie generalizacją EUT. Obydwie te teorie są m.in. narzędziem modelowania decyzji ubezpieczeniowych, w tym także w rolnictwie. W tym kontekście podstawowym celem artykułu jest bliższe przedstawienie zasad oraz uzyskiwanych rezultatów ich stosowania w ubezpieczeniach rolnych. Z dokonanej analizy wynika, że pragmatycznym rozwiązaniem obecnie jest łączne wykorzystywanie obydwu teorii, przy czym EUT zazwyczaj powinna być punktem odniesienia. The expected utility theory/hypothesis (EUT/ET) by von Neumann and Morgenstern has become the subject of criticism and efforts to improve it already at the moment of presenting its complete axiomatic form (1953). The broadest analysis was carried out by Kahneman and Tversky using the prospect theory (PT). However, it was not carefully prepared. The above two were helped in 1982 by Quiggin with his extension of the EUT in the form of the rank-dependent expected utility (RDEU). This was followed by Kahneman and Tversky in 1992 boasted the second version of the prospect theory, i.e., the cumulative prospect theory (CPT). It became the most competitive proposal to the EUT, although later other researchers added new elements to it. In this way, the subsequent generations of the PT were created. Today there are five in total. It soon became apparent that the PT also did not satisfactorily explain various cases of decision-making under conditions of risk and uncertainty. Upon closer analysis, however, it turned out that the PT was in fact a generalization of the EUT. Both theories are tools for modeling insurance decisions, including agriculture. In this context, the main aim of the article is to present the principles and the results of applying them in agricultural insurance. The analysis shows that the pragmatic solution at present is the combined use of both theories, with the EUT usually being the reference point.