Refah Sisteminin Dönüşümü Sürecinde Bakım Politikalarının Yörüngesi: Muhafazakâr Refah Rejimi Temelinde Bir Değerlendirme

Modern refah devletinin ortaya çıkışından itibaren üstlendiği sosyal hizmet politikaları gereğince bakım kavramı, özel alana atfedilen bir konu olmanın ötesine geçmiş ve kapsamı kamusal alanı kapsayacak biçimde daha geniş bir çerçevede tartışılmaya başlanmıştır. Refah rejimi analizlerine bakım kavramının dâhil edilmesi, bakım sorumluluklarının toplumda devlet, piyasa ve aile arasında nasıl paylaşıldığı ve bu paylaşımın toplumun sosyal ve ekonomik ilişkiler bütününü ne şekilde etkilediği noktasında önemli olmaktadır. 1970’li yıllardan itibaren yaşanan ekonomik, sosyal ve demografik gelişmelerle refah sisteminde yaşanan dönüşüm doğrultusunda geleneksel olarak refah sunumunda, özellikle de bakım hizmetlerinde etkin bir role sahip olan aile kurumunun bu etkinliği azalmaya başlamıştır. Böylelikle Avrupa refah devletlerinin çoğunda gerek açık gerekse örtük bir biçimde kabul edilen “ailecilik” ilkesinin işlevselliğini kaybetmesiyle bakım politikalarında çeşitli reformlar gündeme gelmiştir. Bu reformların ise refah rejimlerinin karakteristik özellikleri çerçevesinde ülkelerin ekonomik koşullarıyla ve özellikle işgücü piyasalarının içinde bulunduğu durumla eşgüdümlü olarak şekillendiği görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, bakım politikalarındaki reformları muhafazakâr refah rejimi ekseninde, bu rejimin genel özelliklerini taşıdığı düşünülen Almanya, Fransa ve Belçika örnekleri üzerinden hareket ederek ortaya koyabilmektir. Yapılan değerlendirmede, söz konusu ülkelerde 1980 sonrası süreçte bakım politikalarının, (i)1980-2000 ve (ii)2000 ve sonrası şeklinde iki ana dönem içerisinde benzer uyarıcılar sonucu, benzer amaçlara yönelik olarak uygulamaya konduğu ortaya konulmaktadır. Çalışmada son olarak, Türkiye’de son dönemdeki bakım politikalarına ilişkin genel bir çerçeve çizilmiş ve muhafazakâr refah rejimindeki karakteristiklerle farklılaştığı ve benzeştiği noktalar vurgulanmaya çalışılmıştır