Anadolu Eğitim Aydınlanmasında Çağdaş Bir Meşale: Köy Enstitüleri Örneği Üzerine

Köy Enstitüleri, sadece Türkiye değil, dünya eğitim tarihine de damgasını vurmuş, tamamen yerli düşünüş ve öngörünün ürünü orijinal eğitim kurumları idi. Köy Enstitüleri, Anadolu’da Mustafa Kemal eliyle başlatılan Cumhuriyet Devrimi ve reform hareketinin, eğitim alanında ulaştığı en üst noktalardan biri olmuştur. Tamamen millidir, özgündür ve bireyin kendi olarak özgür iradesiyle karar almasına ve vermesine ve hatta sonuçta da uygulamasına odaklanmış bir anlayışı temsil etmiştir. Temel amacı, kendine güvenen, özgüvenli, kutsalın hükmünden kurtulmuş bir zihniyeti yaratmak ve böylece hayatın her alanında bilimin ışığını benimsemeyi esas almıştır. Her ne kadar bazı gerici çevre ve güçler tarafından kapatılmış olsalar da, Köy Enstitüleri’nin etki, güç ve eğitsel zenginlikleri günümüze kadar ulaşmıştır. Bunun temel sebebi, bu kurumların, bünyelerindeki eğitim sisteminde esas olarak araştırmacılık, yaratıcılık ve üreticilik işlevleri benimsemelerinin yanında, sadece köy alanında değil, gerçekte her tür ve seviyedeki eğitim alanında devrimci bir çığırla gerçekten yenilik sağlayan bir eğitim modelini getirmeleridir. Dolayısıyla bu çalışmanın ana sorunsalı, Köy Enstitüleri’nin eğitim anlamında ne denli yenilikçi olduklarını ortaya koymaya çalışmak ve Enstitülerin özgün, çağdaş, hümanist ve laik eğitim yöntemleri bağlamında gelişen yenilikçi eğitim ortamının temel eğitsel olgu ve kavramlarını analiz etmek, yorumlamak ve anlamlandırmaktır.