Türkiye’de hükümetlerdeki politik parçalanma ve ideolojinin bütçe üzerine etkileri: 1976-2004

Son zamanlardaki teorik ve ampirik araştırmalar, politik düzenlemelerdeki değişimlerin, maliye politikalarındaki çeşitliliği nasıl açıklayabileceğini incelemektedir. 1980’lerde gelişmiş ülkelerde gözlenen yüksek kamu açıkları, araştırmacıları bunun nedenlerini analiz etmeye yöneltmiştir. Araştırmacılar makroekonomik faktörlerin yanında politik değişkenlerin de bütçe açıklarını açıklayabileceğini ileri sürmektedirler. Bu çalışmada, Türkiye’de 1976-2004 yıllarını kapsayan dönemde siyasi partilerin bütçe gelir, gider ve açıkları üzerindeki etkileri araştırılmaktadır. Elde edilen ampirik bulgulara göre, Türkiye’deki bütçe açıkları, giderleri ve gelirlerinin GSYİH’ya oranlarındaki artışların en önemli sebebi, bu değişkenlerin bir önceki yıldaki (gecikmeli) değerleridir. GSYİH’daki büyüme ve borç servisi maliyetleri, Türkiye’de bütçe açıklarının ve bütçe harcamalarının GSYİH’ye oranlarının azalmasında önemli rol oynayan diğer iki değişkendir. Hükümetlerin kutuplaşma/parçalanma ve ideolojilerinin bütçe açıkları ve bütçe açıklarını oluşturan bütçe harcamaları ve gelirlerini açıklamada istatistiksel anlamlılık açısından güçlü olmadıkları gözlemlenmektedir. Türkiye’de iki ya da üç partiden oluşan koalisyon hükümetleri, daha yüksek bütçe açığı/GSYİH ve bütçe harcamaları/GSYİH oranlarına sahip olmakla birlikte, bütçe gelirleri/GSYİH oranı üzerine istatistiksel olarak anlamlı bir etkide bulunmamaktadır. Hükümetleri oluşturan partilerin ideolojileri ise bütçe gelir, gider ve açıklarını etkilememektedir.