Elektronik ticaretin gelismekte olan ülkelere etkileri ve Türkiye üzerine bir degerlendirme

Bilginin iktisadi açýdan öneminin artmasý, konuyla ilgili olarak yapýlan akademik çalýþmalarýn çoðalmasýna ve ilgi görmesine neden olmaktadýr. Teorik ve ampirik çalýþmalarda bilginin elde edilmesi, yayýlmasý ve iktisadi geliþmeyi etkilemesi gibi konulara sýklýkla yer verilmektedir. Nitelikli (bilgili) iþgücü olarak tanýmlanan beþeri sermaye konusundaki çalýþmalarýn yaklaþýk elli yýldýr sürdürülmesine raðmen ilgili çalýþmalar son on yýlda farklý ve yeni alanlara da kaymýþ bulunmaktadýr. Bu alanlardan bazýlarý “bilgi ekonomisi”, “yeni ekonomi”, “dijital ekonomi” veya “elektronik ticaret”tir. Biliþim teknolojilerindeki hýzlý ve büyük geliþme, iktisadi ve sosyal hayatý derinden etkilemektedir. Açýk að üzerinde potansiyel üretici, tedarikçi, kullanýcý ve tüketicilerin bir araya getirilmesi ekonomik iletiþimi ve faaliyetleri elektronik ortama taþýmaktadýr. Geleneksel ticaretten farklý geliþen bu yapýda, þimdilik bazý mal ve hizmetlerin maliyetlerinde kayda deðer düþüþler gözlenmekte, yeni meslekler oluþurken bazýlarý önemini yitirmekte, tüketici tatmini ön plana çýkmakta ve piyasalarýn þeffaflaþmasý ise serbest piyasa imkanlarýnýn oluþmasýný saðlamaktadýr. Bu geliþmelere paralel olarak rekabetin küreselleþmesi iþletmeleri bilgiye, bilgili personele ve bilgi teknolojilerine daha fazla yatýrým yapmaya zorlamaktadýr. Çünkü rekabet etmenin en önemli koþullarý bilgi temelinde oluþmaktadýr. Elektronik ticaretin yaygýnlaþmasý uluslar arasý ticaret, istihdam, eðitim, kültür ve sosyal yaþam gibi alanlarý da etkilemekte, hýzlý ve tahmin edilmesi güç yenilikler ortaya çýkmaktadýr. Geliþmekte olan ülkeler için bazý avantaj ve dezavantajlar da saðlayan bu geliþmeler ayný zamanda geliþmiþ ve geliþmekte olan ülkelerin belkemiði olan küçük ve orta ölçekli iþletmelere de yeni imkanlar tanýmaktadýr. Biliþim teknolojilerinin geliþmesi ve ucuzlamasý bu iþletmelere küresel düzeyde iþ yapabilme olanaklarý sunmaktadýr. Türkiye için konu bu açýdan önem taþýmaktadýr. Sýnýrlý kaynaklarda iktisadi geliþmesini tamamlamaya çalýþan Türkiye, bu olanaklarý en iyi ölçüde deðerlendirerek küresel pazarda kendine iyi bir yer edinebilir. Çalýþmada, öncelikle bilgi ve bilgi yoðun sektörlerin önemi ele alýnacak daha sonra ise elektronik ticaretin tanýmý yapýlarak türlerine yer verilecektir. Üçüncü bölümde elektronik ticaretin yapýsý ve geleceði ile ilgili yaklaþýmlar bazý veriler çerçevesinde deðerlendirilecektir. Dördüncü bölümde ise elektronik ticaretin geliþmekte olan ülkelerdeki ekonomik ve sosyal etkilerine yer verilecek ve son bölümde elektronik ticaretin Türkiye’deki durumu tespit edilecektir.