De ruimtelijke verdeling van economische activiteit: Agglomeratie- en locatiepatronen in Nederland

De ruimtelijke verdeling van locatie- en agglomeratievoordelen voor verschillende bedrijfsklassen in de industrie en de dienstverlening staat in toenemende mate in de belangstelling. Deze belangstelling, gevoed door theorieen over endogene economische groei, regionale ontwikkeling en de Nieuwe Economische Geografie, komt duidelijk tot uitdrukking in een groeiend aantal studies dat een verband legt tussen locatie- en agglomeratievoordelen enerzijds, en innovatiekracht, werkgelegenheid en economische groei anderzijds. Veel gebruikte concentratiematen in dit type onderzoek, zoals de Ellison-Glaeser index, de Gini- index en de Herfindahl-index, hebben als nadeel dat zij in essentie geen ruimtelijke dimensie hebben. Ruimtelijke patronen en afhankelijkheden blijven daardoor buiten beschouwing. Dit artikel wil voorzien in deze leemte en bevat, naast een overzicht van saillante recente ontwikkelingen in de theorie over de ruimtelijke verdeling van economische activiteit, een empirische analyse van agglomeratie- en locatiepatronen in Nederlandse gemeenten en COROP-regio’s. Daarbij maken we gebruik van relatief recente hulpmiddelen ontwikkeld in de ruimtelijke statistiek. Voor COROP-regio’s worden 24 bedrijfstakken onderscheiden, voor Nederlandse gemeenten vier. Beide analyses strekken zich uit tot de periode 1999 - 2003.