Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ekonomilerde Dışa Açıklık ve Gelir Dağılımı İlişkisi

Uluslararası ticaret teorisinin temelleri Smith ve Ricardo’nun Mutlak/Karşılaştırmalı Üstünlükler teorileri ile atılmış, aradan geçen iki asırlık sürede temel varsayımlar geliştirilerek gerçek hayata daha yakın bir hale getirilmeye çalışılmıştır. Günümüzde gelir dağılımı için uluslararası iktisatta temel alınan görüş Heckscher-Ohlin Teorisi (H-O) ve ondan türetilmiş olan Stolper-Samuelson Gelir Dağılımı teorisidir. H-O teorisi klasik görüşe ait varsayımlar olan tam rekabet ve serbest ticareti kesin bir şekilde savunurken, Stolper-Samuelson modelinde ise korumacılığın ülkede kıt olan üretim faktörüne, ithal mallar karşısında avantaj sağlayacağı ve böylece toplam gelir içindeki göreceli payını artırarak gelir dağılımını değiştireceği savunulmuştur. Ancak bir ülke ekonomisinin dışa açıklığının ya da uluslararası ekonomik sisteme entegrasyonunun ülke içindeki gelir dağılımına olan etkisinin yönü konusunda literatürde görüş birliği bulunmamaktadır. Dış ticaretin (ülkenin dış ticaret hacminin GSYİH’sine oranı) ve doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının gelir dağılımına olan etkilerine yönelik çalışmaların sonuçları oldukça çeşitlidir. Bu çeşitlilik uygulama için seçilen dönem, ülke veya analiz yöntemine dayandırılabilir. Ayrıca ülkelerin gelişmiş ya da gelişmekte olan konumu veya dış ticarete konu olan ürünlerin özellikleri de sonuç üzerinde belirleyicidir. Bu çalışmada Dünya Bankası’nın sınıflandırması kapsamında gelişmiş ülkeleri temsilen üst ve gelişmekte olan ülkeleri temsilen orta-üst gelir gruplarına dahil ülkeler dikkate alınacaktır. 1990-2010 dönemi için dış ticaret ve doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının gelir adaletsizliği üzerindeki etkisi Gini katsayısı aracılığıyla analize tabi tutulacaktır. Çalışmada ülkeler arası gelir dağılımı farklılığından ziyade, ülke içi gelir dağılımındaki değişimin nedenleri dışa açıklık çerçevesinde açıklanmaya çalışılacaktır.