Sığınmacıların Toplumsal Uyum Sorunları ve Sosyal Hizmetlere Erişimi: Düzce Uydu Kent Örneği

Bu yazı Düzce uydu kentinde yaşayan Irak, İran, Suriye ve Afganistanlı sığınmacıların toplumsal yaşama uyumda ve sosyal hizmetlere erişimde yaşadıkları sorunları ele almaktadır. Nitel araştırma yaklaşımının benimsendiği bu çalışma kapsamında, 21 sığınmacı ve sığınmacıların bu hizmetlere erişiminde kilit konumdaki iki kamu çalışanı ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Ayrıca eğitim, sağlık ve sosyal hizmet alanında çeşitli kamu kuruluşlarının ve sivil toplum kuruluşlarının sığınmacılara yönelik faaliyetleri incelenmiştir. Çalışma bulguları Türkiye’de de sığınmacılara eğitim, sağlık ve sosyal yardımlara erişim gibi bir takım sosyal haklar tanınmakta birlikte sığınmacıların bu haklara erişiminde sorunlar yaşadığını göstermektedir. Türkçe dil engeli, çalışma zorunluluğu, sağlık sorunları ve toplumsal cinsiyete dayalı sorumluluklar gibi engeller bu haklara erişimi kısıtlayabilmektedir. Düzce’deki sığınmacılar sağlıklı barınma olanaklarına erişememekte, düşük ücretli çalışma veya ücretini alamama sorunları ile karşılaşmakta, toplumsal dışlanma ve damgalanma gibi farklı sorunlarla baş başa kalmakta ve karşılaştıkları sorunlar savaşın yol açtığı psikolojik sorunlarını daha da derinleştirmektedir. Özellikle tek ya da çocuklarıyla yaşayan sığınmacı kadınların psiko-sosyal ve ekonomik destek mekanizmalarına kısıtlı erişimi, iş ve yardım arayışlarında onları cinsel taciz gibi toplumsal cinsiyete dayalı risklere maruz bırakmaktadır. Sığınmacıların ihtiyaçlarına yerel düzeyde sivil toplumun desteği ile ve sosyal çalışmacılarının dahil olmadığı bir “hayırseverlik” anlayışı ile çözüm üretilmesine çalışılmaktadır. Sığınmacılar çocuk, genç, yaşlı, engelli ve tek yaşayan kadınlar gibi farklı gruplardan oluşmaktadır ve bu grupların farklı sorunları ve ihtiyaçları bulunmaktadır. Düzce’deki sığınmacıların erişebileceği insan hakları merkezli toplumsal cinsiyete duyarlı psiko-sosyal destek mekanizmalarının kurulması gerekmektedir.