Avrupa Birliği Türkiye için çıpa olabilir mi? Makro bir değerlendirme

Çalışmanın amacı Avrupa Birliği (AB)’nin Türkiye’nin makro ekonomi yönetimi açısından ekonomik istikrarın sağlanmasında kullanabileceği bir çıpa ve uzun dönem de sürdürülebilir büyüme için başvurabileceği bir alt yapı öğesi olup-olamayacağının sorgulanmasıdır. AB üyelik sürecine Dünya ekonomisine uyumun bir düzlemi olarak bakılırsa, Türkiye bu deneyimi dünya ölçeğinde 1980’li yıllardan itibaren IMF- Dünya Bankası (WB) ekseninde yaşadığı için ilk anda farklı bir sistematiğin gelişemeyeceği ileri sürülebilir. Bununla birlikte bir kaç noktada vurgu yapmak gerekmektedir. 1) AB sürecinden beklentilerin üst düzeyde oluşturulduğuna dikkat edilirse, AB üyeliği çıpa niteliği kazanmıştır. AB müzakereleri maddeler bazında sürdürüleceği için belli bir zaman aralığına yayılırken; siyaset gibi iktisadi kriterler dışında faktörlerin sürecin kesilmesinde rol oynayabileceği göz ardı edilmemelidir. Bu gibi durumlarda AB negatif etkiye sahip olabilir. 2) Parasal Birlik için Maastricht kriterlerinden örneğin borç dinamiği ile ilgili yaklaşım, Türkiye’nin yüksek borç stoku-düzey olarak dikkate alındığında gerçekçi olamaz. Ayrıca bu kriterlere uyum açısından Birliğin kendi içindeki uyumsuzluk ve sorunlar göz ardı edilmemelidir. 3) Diğer bir konu uzun dönem büyüme ile ilgilidir; AB üyeliği uyarımlı doğrudan yabancı sermaye gelişine dayalı bir uzun dönem büyüme dinamiği, büyümeyi hem dışsal-kontrol edilemeyen piyasa dinamiklerine bıraktığı için hem de iktisadi yapıda ithalata bağımlılığı keskinleştirme olasılığı olduğundan kabul edilebilir değildir. 4) Türkiye’nin ortak kalkınma politikası belirleyeceği AB’nin Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya karşısında geri kalmışlığının unutulmaması gerekir. AB 1985 yılından itibaren yapısal uyum politikaları uygulamaya çalışmaktadır. Buradaki dinamiklerin Türkiye’de dikkate alınması gerekmektedir.