Polskie migracje zarobkowe na początku XXI wieku – znaczenie sieci migracyjnych

Celem artykułu jest przedstawienie zmian w znaczeniu sieci migracyjnych dla współczesnych zagranicznych migracji zarobkowych Polaków. Realizacja celu wymagała odwołania się do najważniejszych teoretycznych koncepcji w zakresie procesów migracyjnych oraz syntetycznej charakterystyki zasobów sieciowych i funkcji sieci, w kontekście ich znaczenia dla homo oeconomicus oraz homo dictyous. Nie bez znaczenia było ponadto określenie roli zaufania, jako elementu wzmacniającego sieć migracyjną, jak również pokazanie znaczenia migracyjnego kapitału społecznego („pomostowego” i „wiążącego”) oraz sieci (formalnych i nieformalnych) dla rozwoju procesów migracyjnych. Część teoretyczną przedstawiono w oparciu o wykorzystanie literatury przedmiotu. Natomiast podstawą analizy znaczenia i przemian kapitału migracyjnego oraz sieci migracyjnych były wyniki zastanych badań empirycznych, skonfrontowane z wynikami badań własnych, zrealizowanych w 2010 r. wśród polskich i niemieckich studentów i absolwentów uczelni w miastach partnerskich: Rzeszowie i Bielefeld. Wśród konkluzji, na szczególną uwagę zasługują dwa wnioski. Po pierwsze, niełatwym zadaniem jest znalezienie klucza wyjaśniającego proces zmian w zakresie znaczenia i poziomu migracyjnego kapitału społecznego oraz przemian roli sieci migracyjnych w ostatnim czasie. W okresie poakcesyjnym obserwujemy bowiem z jednej strony wzrost znaczenia sieci migracyjnych, z drugiej osłabienie powiązań, przy czym zmiany te w niektórych sytuacjach dotyczą sieci nieformalnych, kiedy indziej sieci formalnych. Ponadto, przeprowadzona analiza dostarcza istotnych przesłanek, które potwierdzają zachodzące w ostatnim czasie ważne przemiany znaczenia sieci dla zjawisk migracyjnych, przy czym problem ten (ze względu na swoją złożoność i interdyscyplinarny charakter) wymaga podjęcia dalszych działań badawczych.