İki yazar ve bir sürgün kenti: Özlü ve Livaneli'de Stockholm[Two authors and a city of exile: Stockholm in Özlü and Livaneli]

İsveç, göç olgusuyla ilk kez Rusya’nın Finlandiya’yı işgaliyle tanışır; daha sonra ekonomik alanda kaydettiği gelişmeyle nitelikli işgücüne duyduğu gereksinimle isteyerek işçi göçü alır, son olarak da Orta-Doğu ve Doğu Avrupa’da gelişen siyasal çalkantılar sonucu, farklı uluslardan gelen demokrasi savaşçılarına kapılarını açar. Farklı ülkelerden farklı gerekçelerle İsveç’e ve özellikle de Stockholm’e sığınan çok sayıda aydın, beklentilerini bulamaz; bunalım, yalnızlık, yabancılaşma ve özlem içinde yaşar. Bu bağlamda, Stockholm’e 12 Mart 1971 Muhtırası ardından giden Zülfü Livaneli ile 12 Eylül 1980 öncesinde giden Demir Özlü, sürgün dönemi olarak niteledikleri göçmen yıllarındaki bireysel duygu, düşünce ve özlemlerinin yanında, Stockholm’deki göçmen toplumun durum ve sorunlarını yapıtlarına serpiştirirler. Livaneli, farklı kökenlere sahip göçmen topluluk etrafında Stockholm’ü daha çok sıkıntı veren hüzünlü bir kent olarak tanıtırken, Özlü’nün de hüzünlü olarak nitelendirdiği kent, göçmen sorunlarından çok entelektüel kimliğiyle doğup büyüdüğü İstanbul’a olan özlemini çağrıştırır. Ne var ki, her ikisinde de Stockholm zorunlu bir göçmen kentidir. Livaneli’nin yapıtının kişileri proletarya sınıfından veya en azından proleter sınıfın egemen olmasını isteyen tipler olmasına karşın, Özlü’nün kişileri sosyete çevrelerinde gezinen solcu aydınlardan oluşur. Çalışmamızın amacı, Özlü ve Livaneli’nin yazdıklarından hareketle, bir göçmen kenti olan Stockholm’ü ve orada yaşayan göçmen topluluğu mercek altına almaktır.