Sivil-Asker Iliskilerinde Dýþ Nüfuz Baglamýnda Liberya 1980 Askeri Darbesi

Askeri darbelerin sýk rastlandýgý Batý Afrika alt bölgesinde, bu darbelerin açýklanmasýna dair pek çok iç siyasal faktör öne çýkarýlmýstýr. Bununla birlikte, eski sömürge ülkelerin siyasi, askeri ve ekonomik olarak dýsa bagýmlýlýklarý bu ülkeleri dýs nüfuza da açýk hale getirmektedir. Nitekim eski sömürgeci güçler veya güçlü devletlerin, gelismekte olan ülkelerle kurduklarý esitsiz iliski bilerek veya bilmeyerek istikrarsýzlýga neden olabilmektedir. Rejimin durumu, etnik mücadele, pretoryanizm, ordunun iç güvenlik konularýnda görevlendirilmesi ve kaynaklarýn dengesiz dagýlýmý gibi sivil-asker iliskilerini etkileyen faktörlere dýs etkenlerin de dahil edilmesi söz konusu iliski dikkate alýndýðýnda elzem görünmektedir. Iç dinamiklerin dýs etkilere karsý savunmasýz hale getirdigi bir ülkede dýs aktörler siyasal krizlerde etkili sekilde rol alabilmektedirler. Ordunun egitimi, yabancý askeri danýsmanlar, dýs yardýmlar, yabancý askeri üs ve yatýrým gibi araçlar, ordunun siyasete yönelik müdahalesine destek veya engel teskil edebilecek bir dýs nüfuzu üretmektedir. Dolayýsýyla ordu mensuplarýnýn dýs sosyalizasyonu, sivil-asker iliskileri analizlerinde dikkate alýnmasý gereken bir unsur olarak belirmektedir. Bu çalýþmada Liberya’da 1980 yýlýnda gerçeklesen askeri darbe örnegi üzerinden dýs aktör olarak ABD’nin rolü ve etkisi sorgulanacaktýr.