Koncepcja i znaczenie obszarów rolniczych o wysokich walorach przyrodniczych

The concept of HNV farmland (HNVf) was introduced to the science and economic policy of the European Union at the turn of the last two centuries as a basis for effective measures to stop further reduction of biodiversity on farmlands. So far, this important issue has not been successfully discussed and presented in the Polish literature. In this review paper, based on European scientific literature, monographs and EU reports, important issues have been presented regarding the definition and types of HNVf, their environmental and economic importance and the justification for the implementation of program protection. HNV farmlands include those agricultural lands where rich agro-biodiversity exists – which is important for general protection of species, habitats and landscapes – and where they are accompanied by extensive or/and low-input farming systems. HNVf allow us to perform many functions and provide public, environmental and socio-economic goods. It is recognized that the best way to protect the high nature value of agricultural areas is to conduct on them extensive or low-input farming systems. In order to meet this demand, the EU imposes on Member States the obligation to implement the concept of HNVf, consisting mainly in their delimitation and flexible support for farmers in these areas under the Common Agricultural Policy and other national policies. / Synopsis. Koncepcja rolniczych obszarów HNV (ang. HNV farmland, lub HNVf) została wprowadzona do nauki i polityki gospodarczej Unii Europejskiej na przełomie dwóch ostatnich wieków, jako podstawa do skutecznych działań na rzecz przeciwdziałania dalszej redukcji bioróżnorodności na gruntach rolnych. Dotychczas ta ważna kwestia nie jest zadawalająco dyskutowana i prezentowana w piśmiennictwie polskim. W niniejszej pracy przeglądowej, stanowiącej przegląd i analizę europejskiej literatury naukowej, monografii i raportów unijnych, przedstawiono ważne zagadnienia, dotyczące definicji i typów rolniczych obszarów HNV, ich znaczenia przyrodniczego i gospodarczego oraz uzasadnienia realizacji programowej ochrony. Obszar rolniczy HNV stanowi grunty rolne, na których istnieje bogata bioróżnorodność o dużym znaczeniu dla ochrony gatunków, siedlisk i krajobrazów oraz stosowane są ekstensywne systemy rolnicze, które sprzyjają dalszemu trwaniu lub wzbogacania istniejącej tam agro-bioróżnorodności. Obszary HNV pozwalają realizować wiele funkcji oraz dostarczać dóbr publicznych, środowiskowych i społeczno-gospodarczych. Uznaje się, że najlepszym sposobem ochrony wysokich walorów przyrodniczych obszarów rolniczych jest prowadzenie na nich ekstensywnej lub niskonakładowej gospodarki rolniczej. Dla spełnienia tego postulatu UE nakłada na kraje członkowskie obowiązek wdrażania koncepcji obszarów HNV, polegający głównie na ich delimitacji oraz wielostronnym i elastycznym wspieraniu rolników na tych terenach w ramach Wspólnej Polityki Rolnej i innych polityk krajowych.